Σε Ελληνικό νησί, οι μετανάστες ανακαλύπτουν ότι ο παράδεισος μετατρέπεται γρήγορα σε καθαρτήριο
Άρθρο του Griff Witte για την Washington Post
BΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΛΕΣΒΟΣ, Ελλάδα – Η κατάμεστη λαστιχένια σχεδία, φορτωμένη μέχρι τα μπούνια με 49 ανθρώπους, είχε διασχίσει περισσότερο από την μισή απόσταση του στενού πορθμού που χωρίζει την Τουρκία από την Ελλάδα, όταν άρχισε να μπάζει γρήγορα νερό.
“Όποιος μπορεί να κολυμπήσει, να βγει αλλιώς θα πεθάνουμε όλοι!’’ Φώναξε μια Ιρακινή γυναίκα κοντά στην πλώρη, η κοιλιά της πρησμένη με ένα αγέννητο παιδί που συνέλαβε εν καιρό πολέμου και τώρα αντιμετωπίζει θανάσιμο κίνδυνο στη θάλασσα.
Ευσυνείδητα, τέσσερις άνδρες βούτηξαν στα άνεμο-δαρμένα κύματα καθώς άλλοι φυσούσαν σφυρίχτρες, κουνούσαν τα χέρια τους και φώναζαν προσευχές προς τον συννεφιασμένο ουρανό.
Λίγα λεπτά αργότερα, η σχεδία εξόκειλε στην βραχώδη ακτή. Ακολούθησαν σύντομα οι τέσσερις άνδρες, τους οποίους μάζεψε από την θάλασσα ένα διερχόμενο αλιευτικό σκάφος.
“Ένωση!” Οι πρόσφυγες επευφημούσαν καθώς πατούσαν το τρεμάμενο πόδι τους σε αυτή την απίστευτα όμορφη νέα γη.
Η ανώμαλη προσγείωση τους στο Ελληνικό νησί της Λέσβου, της οποίας ήταν αυτόπτης μάρτυρας ένας δημοσιογράφος της Washington Post, είχε χαρίσει στους πρόσφυγες από το Ιράκ και τη Συρία ένα σημαντικό πάτημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με τα καταπράσινα νερά, τα βουνά κατάσπαρτα από ελιές και τα ξενοδοχεία πέντε αστέρων, μοιάζει μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας σαν τον παραδείσο που είχαν ονειρευτεί πως θα είναι η Ευρώπη.
Φωτογραφία:Alessandro Penso για την Washington Post
Αλλά μέσα σε λίγες ώρες, o παράδεισος για τις νέες αφίξεις μετατράπηκε σε καθαρτήριο. Γιατί, εδώ σε αυτό το μαγευτικό νησί, είναι ο τόπος που συγκλίνουν δύο μεγάλες κρίσεις της ηπείρου – μια ασύγκριτη ροή μεταναστών από περιοχές εξουθενωμένες από τον πόλεμο που που περικυκλώνουν την ήπειρο, και ο αγώνας ενός μέλους της ΕΕ που μόλις και μετά βίας μπορεί να στηρίξει τους πολίτες του, πολύ λιγότερο δε, δεκάδες χιλιάδες απελπισμένους αλλοδαπούς.
Έχοντας ξεφύγει από αποτυχημένα κράτη, οι μετανάστες βρίσκονται σε ένα που αποτυγχάνει. Μόλις βρουν το δρόμο τους από την παραλία, καλωσορίζονται στην Ευρώπη από μια μακρά, καυτή πεζοπορία στην ορεινή ενδοχώρα του νησιού η οποία ακολουθείται από μέρες και νύχτες σε βρωμερούς προσφυγικούς καταυλισμούς όπου γίνεται το αδιαχώρητο, για τους οποίους οι βετεράνοι των αποστολών διεθνούς βοήθειας λένε πως είναι από τους χειρότερους που έχουν δει.
“Τρέξαμε μακριά από τον πόλεμο. Τρέξαμε μακριά από τη βία. Ήρθαμε στην Ευρώπη, επειδή θέλουμε να ζήσουμε σαν άνθρωποι”, είπε η Zahra Jafari, μια 30χρονη με αμυγδαλωτά μάτια από το Αφγανιστάν, καθώς ετοιμάζονταν για τον βραδινό της ύπνο, εν μέσω των ψύλλων της άμμου και την διαπεραστική αποφορά από κόπρανα που σημαδεύουν τη ζωή στην στρατόπεδα. “Αλλά εδώ μυρίζει τόσο άσχημα. Δεν υπάρχει νερό εδώ. Δεν υπάρχει φαγητό εδώ”.
“Αυτό είναι το αντίθετο από αυτό που νομίζαμε ότι θα ήταν η Ευρώπη”, είπε. ”Είναι μια καταστροφή – όπως ακριβώς και η χώρα μου”.
Οι τοπικοί αξιωματούχοι δεν αμφισβητούν ότι οι συνθήκες στα στρατόπεδα είναι άθλιες. Αναγνωρίζουν ότι είναι απροετοίμαστοι αφού τους ξεπερνάει η κλίμακα των αφίξεων μετά από χρόνια διαχείρισης πολύ μικρότερων ροών.
Δεδομένου ότι ο αριθμός των μεταναστών έχει αυξηθεί κατακόρυφα φέτος την άνοιξη και το καλοκαίρι, ο δήμαρχος του νησιού, Σπύρος Γαληνός, αποστέλλει επιστολές την μία μετά την άλλη προς αξιωματούχους της ΕΕ, η Ελληνική κυβέρνηση στην Αθήνα και οι διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις αναζητούν επείγουσα βοήθεια. Μόνο οι διεθνείς ομάδες έχουν ανταποκριθεί με ουσιαστική βοήθεια, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του.
”Ο Υπουργός Εσωτερικών μας επισκέφθηκε, είπε ‘Συνεχίστε την καλή δουλειά’ , και έφυγε”, είπε ο εκπρόσωπος, Μάριος Ανδριώτης.
Αλλά η Ελληνική κυβέρνηση, φυσικά, είναι απένταρη.
Πίεση στο νότο
Η απουσία της Ευρώπης ήταν πιο δύσκολο να ερμηνευτεί από τους τοπικούς υπαλλήλους και τους υπαλλήλους διεθνούς βοήθειας. Και όμως αντικατοπτρίζει τον δυσλειτουργικό και δυσκίνητο τρόπο που η ΕΕ ανταποκρίθηκε στην μεταναστευτική κρίση, κατά τον οποίον πολλές βόρειες Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι απρόθυμες να μοιραστούν ένα βάρος που έχει γίνει δυσανάλογα αισθητό κατά μήκος της νότιας πτέρυγας της ηπείρου, μεταξύ χωρών που είναι ήδη βαθιά χρεωμένες.
Μέχρι αυτό το έτος, η Ιταλία ήταν ο κορυφαίος προορισμός για τους μετανάστες που επιδιώκουν να εισέλθουν στην Ευρώπη μέσω θαλάσσης. Αλλά τώρα που η αμφίβολη αυτή διάκριση κατέχεται από την Ελλάδα – την χώρα της ΕΕ που έχει την λιγότερη δυνατότητα να αντέξει τέτοια πίεση – ένας αυξανόμενος αριθμό μεταναστών αποφεύγει ένα επικίνδυνο ταξίδι δια της Μεσογείου στο κατάστρωμα ξεχαρβαλωμένων πλοίων και διαλέγει την πιο γρήγορης όμως εξίσου επικίνδυνης διαδρομής μέσα από το Αιγαίο μέσα σε μια υπερκορεσμένη λέμβο.
Πουθενά αλλού δεν έχει γίνει τόσο έντονα αισθητή αυτή η μετεξέλιξη απ’ ό, τι εδώ στη Λέσβο, όπου ο αριθμός των αφίξεων τον Ιούλιο και μόνο ήταν σχεδόν τρεις φορές το σύνολο του περασμένου έτους. Χωρισμένες από μόλις οκτώ ναυτικά μίλια από τις τουρκικές ακτές, οι ακτές του νησιού έχουν γίνει το σημείο προσάραξης για 20 ή περισσότερες σχεδίες την ημέρα, κάθε μια ασφυκτικά γεμάτη με δεκάδες άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Η πλειοψηφία των νέων αφίξεων εγκαταλείπουν τον πόλεμο στη Συρία. Ιρακινοί και Αφγανοί αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του των υπολοίπων.
Η Λέσβος δεν έχει τίποτα να προσφέρει στους μετανάστες – γεγονός που γνωρίζουν καλά. Αυτή είναι μόνο η πρώτη στάση σε μια πολύ μεγαλύτερη Οδύσσεια που ελπίζουν ότι θα τους μεταφέρει σε χώρες όπως η Γερμανία, η Σουηδία και η Δανία, όπου πιστεύουν ότι θα είναι σε θέση να λάβουν άσυλο και να βρουν εργασία. Αλλά πρώτα θα πρέπει να παραμείνουν στα στρατόπεδα μέχρι και μια εβδομάδα για να εξασφαλιστεί η εγγραφή που χρειάζεται για να ταξιδέψουν από την Ελλάδα νόμιμα.
Για πολλούς, αυτό είναι ένα απροσδόκητα σκληρό καλωσόρισμα. Οι τουαλέτες – μόλις πέντε σε ένα στρατόπεδο για έναν πληθυσμό εκατοντάδων – είναι συνήθως εκτός λειτουργίας. Οι άντρες πλένονται στην ύπαιθρο σε κοινή θέα. Οι γυναίκες δεν έχουν κανένα μέρος για να πλυθούν. Με τις σκηνές συχνά πλήρεις, η μόνη προστασία από την αποπνικτική ζέστη του μεσημεριού είναι ένα λεπτό δίχτυ ή η αραιή σκιά μιας ελιάς.
”Τουλάχιστον δεν υπάρχει βία εδώ. Δεν υπάρχουν βόμβες που εκρήγνυνται. Δεν υπάρχουν απαγωγές“, δήλωσε ο Χαϊντάρ Ματζίντ, ένας 32χρονος Ιρακινός ο οποίος δήλωσε ότι είχε εργαστεί ως διερμηνέας για τον Αμερικανικό στρατό. “Αλλά αυτό το μέρος δεν είναι για τους ανθρώπους. Είναι για ζώα. ”
H φωτογραφία είναι του Γιώργου Μάκκα
Μέχρι πριν από μερικές εβδομάδες, ήταν πολύ χειρότερα. Διεθνείς ομάδες βοήθειας, όπως η Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης (IRC) και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, οι οποίοι συνήθως εστιάζουν την εργασία τους στις φτωχότερες χώρες του κόσμου, έπρεπε να δημιουργήσουν επιχειρήσεις έκτακτης ανάγκης στη Λέσβο, επειδή οι συνθήκες ήταν τόσο άθλιες, και επειδή η ΕΕ δεν βοηθούσε.
”Τα στρατόπεδα εδώ δεν καλύπτουν ούτε τα ελάχιστα πρότυπα”, είπε η Elisabetta Faga, συντονίστρια του τομέα έκτακτης ανάγκης για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. ‘‘Έχω δουλέψει σε στρατόπεδα στο Κονγκό, τη Μαυριτανία, το Νότιο Σουδάν. Αλλά εδώ είμαστε στην Ευρώπη. Περιμένω κάτι καλύτερο”.
Η Emily David, ανώτερη αξιωματούχος της ομάδας αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης του IRC, δήλωσε ότι η αξιοθρήνητη κατάσταση στη Λέσβο και οι επικίνδυνες θαλάσσιες διαβάσεις επισημαίνουν την ανάγκη για μια κοινή Ευρωπαϊκή λύση, συμπεριλαμβανομένων των ασφαλέστερων οδών στην αφρικανική ήπειρο, για όσους διαφεύγουν τον πόλεμο και τις διώξεις.
«Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους θα αναγνωρισθούν ως πρόσφυγες. Γιατί λοιπόν δεν υπάρχουν νόμιμες διαδρομές;» ρώτησε, καθώς επιτηρούσε μια έκταση από χώμα και άσφαλτο διάσπαρτη με σκουπίδια, έχει γίνει τόπος κατοικίας μέχρι και για χιλιάδες άνδρες, γυναίκες και παιδιά.
Ωστόσο, τέτοιο είναι το επίπεδο απόγνωσης μεταξύ εκείνων που ξεριζώθηκαν από τα σπίτια τους, ώστε ούτε οι αβυσσαλέες συνθήκες στρατοπέδου ούτε οι θανατηφόρες διαβάσεις δεν στάθηκαν ως αποτρεπτικός παράγοντας. Οι δεκάδες χιλιάδες που έχουν ήδη φτάσει στη Λέσβο φέτος είναι ίσως μόνο η αρχή, με ένα ακόμα μεγαλύτερο κύμα να προβλέπεται προτού ο χειμωνιάτικος καιρός κάνει την διέλευση ακόμα πιο δύσκολη.
”Όλοι περιμένουν τους αριθμούς να αυξηθούν δραστικά τον Αύγουστο, τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο”, δήλωσε ο Ανδριώτης. “Προβλέπουμε μαζικές αφίξεις”.
Σύντομο αλλά οδυνηρό ταξίδι
Από τις Ελληνικές ακτές, οι σχεδίες πρώτα εμφανίζονται ως μαύρα στίγματα που τίθενται ενάντια σε ένα μονοχρωματικό ορίζοντα: μπλε βουνά, ουρανός και θάλασσα.
Καθώς τα σκάφη προσεγγίζουν, υπάρχουν πορτοκαλί εκλάμψεις που αναβοσβήνουν όταν τα άτομα έρχονται στο προσκήνιο, αφού στους τυχερούς έχουν δοθεί σωσίβια από τους λαθρεμπόρους, στους οποίους οι μετανάστες έχουν εμπιστευθεί την τύχη τους.
Τρείς από αυτές τις πορτοκαλί λάμψεις ένα πρόσφατο πρωί – πάνω στη σχεδία που θα μπορούσε να έχει ανατραπεί αν μια έγκυος Ιρακινή γυναίκα δεν διέταζε τους επιβάτες να πηδήξουν από το σκάφος – ανήκαν στην Fayrouz Abdo και τους δύο γιους της.
Η Abdo δεν θεωρούσε τον εαυτό της χαρακτηριστικό πρόσφυγα.
Στην συριακή πόλη του Χαλεπιού, η μελαχρινή 60χρονη ήταν μια δασκάλα που μάθαινε στους νέους μαθητές της τα βασικά της Αραβικής. Ο σύζυγός της – εκλιπών πλέον – ήταν ένας εξέχων δικηγόρος. Αστεία, ειλικρινής και κατ’ ομολογία της ματαιόδοξη, ζούσε σε μία προνομιακή θέση για το κοινωνικό κύκλωμα του Χαλεπιού και απολάμβανε να δεξιώνεται τους Ευρωπαίους της φίλους, με τους οποίους μοιραζόταν σφηνάκια ουίσκι και Αράκ, το Λεβαντίνικο ηδύποτο με γεύση γλυκάνισου.
Αυτό ήταν πριν από τον πόλεμο, φυσικά. Αλλά ακόμα και τη στιγμή που άρχισε, η σύγκρουση φαινόταν μακριά από την άνετη ζωή της μεσαίας τάξης που ζούσε η οικογένεια της σε έναν Χριστιανικό συνοικισμό του Χαλεπιού.
«Έβλεπα πρόσφυγες στις ειδήσεις», είπε.
Δεν πίστευε ότι θα γινόταν ποτέ ένας από αυτούς.
Και όμως, καθώς η ηχώ από τις βόμβες και τους πυροβολισμούς πλησίαζε τους τελευταίους μήνες, η οικογένεια αντιμετώπιζε μια δυσοίωνη προθεσμία: ο μεγαλύτερος γιος της Abdo, ο 22χρονος Jamil, θα αποφοιτούσε σύντομα από το πανεπιστήμιο του. Η επιστράτευση του στον στρατό του προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ θα ακολουθούσε αναπόφευκτα. Η οικογένεια δεν θα ήταν πλέον σε θέση να παραμείνει στο περιθώριο μιας σεχταριστικής σύγκρουσης με την οποία δεν ήθελαν να έχουν καμία ανάμιξη.
Πριν τους προλάβει η εμπλοκή, αποφάσισαν να φύγουν. Πούλησαν το σπίτι τους και κατέφυγαν στην Τουρκία. Μόλις βρέθηκαν εκεί, φώναξαν έναν λαθρέμπορο πρόθυμο να πάρει τα χρήματά τους – το ισοδύναμο των $1100 ανά άτομο – σε αντάλλαγμα της υπόσχεσης μιας νέας ζωής στην Ευρώπη. Με τόσους πολλούς ανθρώπους να ψάχνουν για το ίδιο πράγμα, και φαινομενικά πολύ λίγα να γίνονται από τις Τουρκικές αρχές για να σταματήσουν τη ροή, το να βρείς έναν πρόθυμο λαθρέμπορο δεν είναι δύσκολο.
“Εμείς απλά πήγαμε στο γραφείο του”, δήλωσε ο Τζαμίλ.
Ο διακινητής υποσχέθηκε ότι η Abdo και οι γιοι της θα μεταφέρονταν στην Ελλάδα σε μια βάρκα 10 μέτρων με όχι περισσότερους από 35 επιβάτες. Αλλά όταν έφτασαν στην άκρη του νερού στην Τουρκία, έχοντας περάσει μέσα από πυκνό δάσος για να φτάσουν εκεί, είδαν ένα πολύ μικρότερο σκάφος και μια πολύ μεγαλύτερη ομάδα – σχεδόν 50 ατόμων.
Οι λαθρέμποροι είχαν αρχικά προγραμματίσει το σκάφος να φύγει υπό την κάλυψη του σκότους. Αλλά με την ακτοφυλακή να περιπολεί κοντά στην ακτή, οι πρόσφυγες αναγκάστηκαν να κρυφτούν στο δάσος, όπου πέρασαν τη νύχτα χωρίς τροφή ή νερό.
Το επόμενο πρωί, τα σκάφη της ακτοφυλακής είχαν φύγει αλλά οι ισχυροί ανατολικοί άνεμοι τάραζαν μέχρι αναβρασμού την προηγουμένως ήρεμη θάλασσα. Άνευ σημασίας: Οι λαθρέμποροι τους έσπρωξαν όλους στην βάρκα, έβαλαν μπρος την μικρή εξωλέμβια μηχανή και έδωσαν σε έναν από τους αυτούς, έναν νεαρό άνδρα από την Συρία, ένα μάθημα πλοήγησης διάρκειας ενός λεπτού.
Το ταξίδι προς την Ελληνική πλευρά είναι σύντομο – μπορεί να διαρκέσει μόλις μία ώρα. Αλλά ο κίνδυνος είναι μεγάλος. Ο υπολοχαγός, Αντώνιος Σοφιαδέλης, ο οποίος ηγείται των παράκτιων επιχειρήσεων στη Λέσβο, δήλωσε ότι οι δυνάμεις του αντιμετωπίζουν κατά μέσο όρο τέσσερις εώς πέντε διασώσεις την ημέρα αυτό το καλοκαίρι, καθώς υπερφορτωμένα σκάφη ανατρέπονται ή παύουν να λειτουργούν έξω στην ανοικτή θάλασσα.
Αυτοί δεν είναι οι μόνοι κίνδυνοι. Τις τελευταίες εβδομάδες, οι μετανάστες στα στρατόπεδα της Λέσβου λένε ότι έχουν δεχτεί επίθεση, εν μέσω της διέλευσης, από μυστηριώδεις “κομάντος” που καταφτάνουν σε ταχύπλοα παράλληλα με τις σχεδίες. Τα πρόσωπά τους είναι κρυμμένα από μάσκες του σκι, οι άνδρες απειλούν τους μετανάστες με μαστίγια και όπλα, στη συνέχεια, κλέβουν τα μετρητά και τα ρούχα τους και απενεργοποιούν τις βάρκες τους.
«Ξέκοψαν την μηχανή μας με ένα μαχαίρι και μας εγκατέλειψαν στη θάλασσα», δήλωσε ο Χασάν, ένας 30χρονος Ιρακινός μετανάστης ο οποίος αρνήθηκε να δώσει το επίθετό του.
Το Σάββατο, η Ελληνική ακτοφυλακή ανακοίνωσε ότι συνέλαβε τρεις άνδρες με την υποψία της διεξαγωγής των επιδρομών. Οι ύποπτοι ήταν ντυμένοι με στολές της ακτοφυλακής.
Η βάρκα της Abdo δεν αντιμετώπισε καμία τέτοια πρόκληση. Αλλά, καθώς κλυδωνίζονταν ανάμεσα στα κύματα, ξεκάθαρα βρίσκονταν σε κίνδυνο. Οι επιβάτες αργότερα περιέγραψαν τον τρόπο που το νερό έσκαγε πάνω στα χαμηλά ελαστικά τοιχώματα ενώ η κοιλιά του σκάφους γέμιζε.
Οι μετανάστες φώναξαν στον Αλλάχ για βοήθεια. Η Abdo, Χριστιανή, συμμετείχε κι αυτή.
Όταν οι τέσσερις άνδρες πήδηξαν στη θάλασσα και στην αναταραχή του νερού, τα τοιχώματα του σκάφους επανήλθαν στο ύψος τους και η απειλή ξεπεράστηκε. Λίγα λεπτά αργότερα, η σχεδία συνετρίβει στην ακτή, και οι μετανάστες γιόρταζαν με αγκαλιές, φιλιά και selfies.
“Alhamdulillah”, επαναλάμβαναν ξανά και ξανά. ”Δόξα τω Θεώ.”
Όμως το ταξίδι τους μόλις είχε αρχίσει. Οι διακινητές τους είχαν πει ότι το σημείο προσγείωσης ήταν σε κοντινή απόσταση με τα πόδια από το αστυνομικό τμήμα και ότι θα μπορούσαν να εγγραφούν εκεί για νόμιμη άδεια να παραμείνουν στην Ελλάδα για ένα μήνα. Στην πραγματικότητα, το σκάφος είχε ξεβραστεί σε μια απομακρυσμένη γωνιά του νησιού και το σημείο εγγραφής ήταν σε απόσταση 80 χιλιομέτρων, μέσα από τραχύ, ορεινό οδικό δίκτυο.
Χωρίς τροφή, χωρίς νερό και την παραμικρή ιδέα για το πού πήγαιναν, άρχισαν να περπατούν. Η Abdo επωμίστηκε ένα φθαρμένο μαύρο σακίδιο. Μούσκεμα από το θαλασσινό νερό, περιείχε κάποια ρούχα, ένα βιβλίο Γερμανικών φράσεων και μια παλιά φωτογραφική μηχανή – όλα τα υπάρχοντά που θα μπορούσε να φέρει από την παλιά της ζωή στην νέα.
Φωτογραφία:Alessandro Penso για την Washington Post
Η πορεία τους οδήγησε κατά μήκος μιας ακτής κατ’ ευθείαν από τις σελίδες ενός ταξιδιωτικού περιοδικού, όπου γυναίκες με μπικίνι πλατσούριζαν στα κρυστάλλινα νερά, πηγαίνοντας από στριφτούς αυτοκινητοδρόμους, όπου οι οδηγοί επιτάχυναν μέσα σε Audi και BMW χωρίς να ρίχνουν ούτε ματιά.
Και τελικά, τους οδήγησε στα στρατόπεδα, όπου θα περνούσαν την πρώτη νύχτα τους στην ΕΕ κοιμώμενοι σε ισοπεδωμένα κουτιά από χαρτόνι μέσα σε σωρούς από σάπια σκουπίδια.
Φωτογραφία:Alessandro Penso για την Washington Post
Αλλά, καθώς η Abdo ξεκινούσε το οδοιπορικό της από τη θάλασσα που είχε σχεδόν γίνει ο τάφος της, το μόνο που μπορούσε να σκεφτεί ήταν η καλή της τύχη.
“Ο δρόμος είναι πολύ μακρύς, αλλά είναι εντάξει”, είπε. “Πραγματικά, πραγματικά, πραγματικά – είμαστε τυχεροί. Ο Θεός μας αγαπά. Είμαστε ασφαλείς”.
Φωτογραφία:Γιώργος Μάκκας
Κεντρική φωτό παρόντος:Alessandro Penso για την Washington Post
Μετάφραση αποκλειστικά για το Νόστιμον ἦμαρ : Παπαποστόλου Θανάσης, Επιμέλεια κειμένου:Συντακτική ομάδα Ν.