Φασόλια Βίβα Ζαπάτα

μια συνταγή για ακτήμονες και κατατρεγμένους

Τα φασόλια θεωρούνται το εθνικό μας φαγητό.

Εθνικό φαγητό της Νέας Ελλάδας αφού τα άσπρα φασόλια της κλασικής φασολάδας ήρθαν (μαζί με τις ντομάτες κι άλλα πολλά) από την Αμερική, η οποία ως γνωστόν κατακτήθηκε –κι όχι ανακαλύφτηκε- από τους Ισπανούς 2000 χρόνια μετά τη μάχη των Πλαταιών.

Οι αρχαίοι Έλληνες έτρωγαν ρεβίθια και κουκιά (εκτός από τους Πυθαγόρειους που τα απέφευγαν γιατί τους προκαλούσαν αέρια). Πιθανότατα έτρωγαν και τα μαυρομάτικα φασόλια.

Όμως το «κρέας των φτωχών» έγινε πολύ γρήγορα το σημαντικότερο όσπριο της ελληνικής κουζίνας, καθώς οι πρωτεΐνες που προσφέρουν τα ταπεινά φασόλια θεωρούνται εφάμιλλες του κρέατος.

Από τη δεκαετία του ογδόντα και μετά, όπου όλοι οι Έλληνες έγιναν πλούσιοι, τη φασολάδα αντικατέστησαν άλλα «εθνικά φαγητά», όπως τα παϊδάκια, τα μπιφτέκια, τα ζυμαρικά, τα σκουπίδια των ταχυφαγείων κλπ.

Ο Γελωτοποιός παρουσιάζει έναν εναλλακτικό τρόπο για να μαγειρέψουμε τα φασόλια, επηρεασμένος από το Μεξικό, μια χώρα που οι ομοιότητες με τη δική μας δε σταματούν στην κουζίνα (και γράφει λίγα λόγια για το Μεξικό και το Ζαπάτα).

~~{}~~

ΥΛΙΚΑ:

Για τα φασόλια «βίβα Ζαπάτα» θα χρειαστείτε:

Ένα ξερό κρεμμύδι.
500 γραμμάρια φασόλια (Το καλύτερο είναι να χρησιμοποιήσετε κόκκινα φασόλια ή “red kidneys”. Προς Θεού, μην πάρετε την κονσέρβα με τα έτοιμα βρασμένα! Ο Γελωτοποιός βρήκε ελληνικά κόκκινα φασόλια στη λαϊκή αγορά σε τιμή ανάλογη των μέτριων άσπρων φασολιών. Αλλά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και μπαρμπούνια ή γίγαντες –που αρέσουν και πιο πολύ στα παιδιά).

Μια σκελίδα σκόρδο (το σκόρδο σε μικρή ποσότητα λειτουργεί περισσότερο ως ενισχυτικό γεύσης).
Δυο κόκκινες πιπεριές και δύο πράσινες (όχι εκείνες τις φωσφοριζέ χοντρόφλουδες πιπεριές που έρχονται συνήθως από το Ισραήλ. Βάλτε πιπεριά Φλωρίνης και πράσινη κέρατο –που όπως έλεγαν οι παλιές νοικοκυρές «σας φυλάει κι απ’ το κέρατο».)

Μαϊντανό (ή αν είστε τολμηροί δοκιμάστε το φρέσκο κόλιανδρο, το πιο συνηθισμένο αρωματικό των Μεξικάνων. Θα το βρείτε κι αυτό στις λαϊκές, αλλά είναι κάπως πιο δηκτικό από τον μαϊντανό).
Καρότα.

Μια ντομάτα (φρέσκια ή αλλιώς  λίγο τοματοπολτό).
Καλαμπόκι (Εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν. Αν είναι καλοκαίρι μπορείτε να πάρετε φρέσκο. Αλλιώς κατεψυγμένο. Αποφύγετε τις κονσέρβες –καλύτερα να μη βάλετε καθόλου- ειδικά τις προερχόμενες από Αμερική, γιατί το περιεχόμενο τους είναι σχεδόν σίγουρα μεταλλαγμένο, με γονίδια κατσαρίδας –cucaracha– στην καλύτερη περίπτωση.)

Χυμός από ένα πορτοκάλι.
Ρίγανη.
Μια κουταλιά του γλυκού γλυκιά πάπρικα

Μια πατάτα (η πατάτα βοηθάει το φαγητό να χυλώσει χωρίς να χρειαστεί να λιώσουν τα φασόλια).

ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΑ: Αν δεν προορίζεται για παιδιά κάντε το φαγητό σας όσο πιο καυτερό αντέχετε. Μην χρησιμοποιήσετε πιπέρι. Βάλτε την κλασική καυτερή πιπεριά του μανάβη ή αν είστε λάτρης του πικάντικου τα μικρά πιπεράκια της γλάστρας. Εναλλακτικά είκοσι με τριάντα σταγόνες ταμπάσκο θα σας κάνουν να βλέπετε πίνακες της Φρίντα Κάλο.

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ:

Βάλτε τα φασόλια στο νερό αποβραδίς. Για τα κόκκινα δεν είναι απαραίτητο, αφού αν τα βράσετε μια ώρα σε σκέτο νερό μαλακώνουν, αλλά γιατί να καίτε το ηλεκτρικό για μια ώρα;
Μέχρι, λοιπόν, να μαλακώσουν τα φασόλια ας δούμε κάποιες ομοιότητες του Μεξικού με την Ελλάδα.

~~{}~~

ΤΟ ΝΕΟ ΜΕΞΙΚΟ ΚΑΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΝΕΑ ΕΛΛΑΔΑ

Στο Μεξικό ανθούσαν και παρήκμαζαν, μέχρι το 1519, οι αυτοκρατορίες των Τολτέκων, των Αζτέκων και των Μάγιας –πιο νότια. Τότε ο «χαρισματικός» Κορτέζ, αρχηγός των Ισπανικών στρατευμάτων, ανέλαβε να εκχριστιανίσει τους απίστους.

Μήπως αυτό σας θυμίζει κάτι; Τι πιστεύετε ότι γράφουν τα βιβλία ιστορίας των Τούρκων για το Βυζάντιο και τον Μωάμεθ Β΄ τον Πορθητή;

Όσοι αυτόχθονες δεν πέθαναν από τις άγνωστες ασθένειες που μετέφεραν οι Ευρωπαίοι αναγκάστηκαν να προσηλυτιστούν στον Καθολικισμό. Για τριακόσια χρόνια το Μεξικό ήταν αποικία του Ισπανικού στέμματος.

Το 1810 ένας μιγάς παπάς κήρυξε την επανάσταση εναντίον των κατακτητών (βλέπε Λαύρα), ενώ το 1821  ο τελευταίος Ισπανός διοικητής υπέγραψε το διάταγμα της ανεξαρτησίας του Μεξικού.

Όμως η ανεξαρτησία τους ήταν κάλπικη. Πότε οι Γάλλοι, πότε οι Αμερικάνοι, αναλάμβαναν ρόλο διοικητή της χώρας. (Τι μου θυμίζει αυτό;)

Μέχρι το 1910 το Μεξικό ήταν χωρισμένο σε τεράστιες εκτάσεις γης, τις καλούμενες “hacienta”, αντίστοιχες με τα δικά μας τσιφλίκια, και τις καλλιεργούσαν οι άποροι και ακτήμονες Μεξικάνοι για λογαριασμό των φεουδαρχών –τσιφλικάδες.

Τότε ήταν που εμφανίστηκε ο Ζαπάτα, μαζί με τον άλλο διάσημο Μεξικάνο επαναστάτη Πάντσο Βίλα.

~~{}~~

ΕΚΤΕΛΕΣΗ (ΚΑΤΟΠΙΝ ΕΝΕΔΡΑΣ):

Αλλά τα φασόλια μας μοιάζουν να έχουν φουσκώσει.

Βράζετε τα φασόλια για δέκα λεπτά και πετάτε το πρώτο νερό. Αυτό βοηθάει στη χώνεψη, καθώς και στην αποφυγή δυσάρεστων εντερικών εκπλήξεων. Κόβετε το κρεμμύδι σε φέτες και το τσιγαρίζετε. Προσθέτετε το σκόρδο, το οποίο όμως το βγάζετε όταν ψηθεί. Έτσι το λάδι –και το φαγητό- παίρνει το άρωμα του χωρίς να καλύπτει τις υπόλοιπες μυρωδιές.

Κόβετε την πατάτα σε μικρούς κύβους, έτσι ώστε να είστε σίγουροι ότι θα λιώσει πρώτη. Την ρίχνετε στο λάδι σαν να είναι Ινδιάνος που αρνείται να αλλαξοπιστήσει.Μετά το μαϊντανό – ή τον κόλιανδρο, τα καρότα και τα φασόλια. Αν τηγανιστούν λίγο γίνονται πιο νόστιμα.

Ρίχνετε τη ρίγανη και την πάπρικα για να ζεσταθούν και να μοσχοβολίσουν. Μετά ρίχνετε τις πιπεριές, αφού τις κόψετε σε μακρόστενες λωρίδες. Απ’ τη στιγμή που θα βάλετε τις πιπεριές ανακατεύετε πιο ευγενικά, με χάρη.

Σβήνετε με το χυμό από πορτοκάλι και χαμηλώνετε τη φωτιά. Ρίχνετε την ντομάτα, τριμμένη και προσθέτετε βραστό νερό μέχρι που να τα καλύψει.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Μην ρίξετε αλάτι, παρά μόνο στο τέλος. Το αλάτι καθυστερεί την όλη διαδικασία. Και αφήστε το καλαμπόκι στην άκρη. Όταν τα φασόλια θα είναι σχεδόν έτοιμα –θα τρώγονται- τότε ρίχνετε τον αραβόσιτο μέσα.

~~{}~~

ΜΙΚΡΗ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ:

Αραβόσιτος είναι η αρχική ελληνική ονομασία του συγκεκριμένου δημητριακού. Ήτοι ο σίτος του Άραβα, αν και δεν μπορώ να καταλάβω τι σχέση έχουν οι Άραβες με το γηγενές φυτό της Νότιας Αμερικής.

Αραποσίτι έγινε αργότερα, με τη ρατσιστική μετατροπή του Άραβα σε Αράπη.

Η λέξη καλαμπόκι προέρχεται από την αλβανική kalambok –αν δεν με πιστεύουν οι θιασώτες της αγνής ελληνικής διατροφής, ας κοιτάξουν στο λεξικό τους, όπως έκανα κι εγώ.

 ~~{}~~

ΕΜΙΛΙΑΝΟ ΖΑΠΑΤΑ:

Και δυο λόγια για τον Εμιλιάνο Ζαπάτα Σαλαζάρ (1879-1919) μέχρι να βράσουν τα φασόλια μας.

Ο Ζαπάτα ήταν ένας αναλφάβητος ακτήμονας χωρικός που βίωσε την ένδεια και την καταπίεση από τη στιγμή που γεννήθηκε.

Το 1910 έγινε ηγέτης του «Απελευθερωτικού στρατού του Νότου». Μαζί με τον άλλο αρχηγό, τον Πάντσο Βίλα, ξεκίνησαν την αγροτική Μεξικανική Επανάσταση. Στράφηκαν εναντίον του διεφθαρμένου προέδρου Ντιάζ και ζητούσαν αναδιανομή της γης στους χωρικούς.

Η επανάσταση πέτυχε, ο Ντιάζ το έσκασε με το άλογο του (δεν υπήρχαν ελικόπτερα τότε) και πρόεδρος έγινε ο Φραντζίσκο Μαδέρο, με την υποστήριξη των επαναστατών.

Όμως ο Μαδέρο, τι παράξενο, μόλις έγινε πρόεδρος ξέχασε τις υποσχέσεις του και από γουρούνι μεταμορφώθηκε σε άνθρωπο (βλ. Η Φάρμα των Ζώων, του Τζορτζ Όργουελ). Ο Ζαπάτα τότε ξεκίνησε τη δική του προσωπική αγροτική μεταρρύθμιση. Με τη βοήθεια ενός αναρχικού δασκάλου, μοίρασε τη γη στους ακτήμονες και στις χήρες της επανάστασης.

Τελικά δολοφονήθηκε σε ενέδρα των κυβερνητικών στρατευμάτων, στις 10 Απριλίου του 1919.

Αλλά τα φασόλια μας πρέπει να είναι έτοιμα πλέον.

~~{}~~

ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΓΕΥΜΑ:

Δοκιμάζουμε τα φασόλια. Πρέπει να τρώγονται προτού ρίξουμε το αλάτι και το καλαμπόκι. Μόλις τα ρίξουμε δυναμώνουμε τη φωτιά ώσπου το φαΐ να μείνει μόνο με τη σάλτσα του.

Το συγκεκριμένο φαΐ τρώγεται ως λαδερό και όχι ως σούπα. Αν έχετε βάλει πολύ νερό το βράζετε σε δυνατή φωτιά, ανακινώντας κάθε τόσο την κατσαρόλα, μέχρι να στεγνώσει.

Συνοδεύεται άψογα με την κλασική και αξεπέραστη ελληνική φέτα.

~~{}~~

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ:

Το βράδυ, αφού κοιμηθεί το (τα) αγγελούδι(α) σας και σας αφήσει λίγο να ανασάνετε βάλτε να δείτε το Βίβα Ζαπάτα, του Ηλία Καζάν (μάλλον θα πρέπει να το κατεβάσετε με torrent, αλλά αυτό δε σας το είπα εγώ).

Το σενάριο είναι του νομπελίστα Στάινμπεκ (Σταφύλια της οργής, Άνθρωποι και ποντίκια, Ανατολικά της Εδέμ κλπ). Ως Ζαπάτα θα δείτε τον νεαρό Μάρλον Μπράντο με μουστάκι, και αυτό ίσως να σας ξενίσει λιγάκι.
Αλλά μια μόνο φράση του μεγαλύτερου ηθοποιού του κινηματογράφου (κατά την ταπεινή άποψη του αδαούς Γελωτοποιού) αξίζει όσο όλη η ταινία.

Ο Ζαπάτα (Μπράντο) είναι στο κρεβάτι με την αγαπημένη του και προσπαθεί να βρει το θάρρος να της πει γιατί αποφεύγει το προεδρικό μέγαρο του Μαδέρο.Τελικά την κοιτάει και φωνάζει, χωρίς να φωνάζει: «I can’t read!»

~~{}~~

ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ:

Αν προτιμάτε τη μουσική ακούστε το “La cucaracha” (Η κατσαρίδα), ένα επαναστατικό Μεξικάνικο κομμάτι, του οποίου τη μελωδία (αλλά όχι την ιστορία) όλοι γνωρίζουμε. https://en.wikipedia.org/wiki/La_Cucaracha