του Θωμά Γιούργα
Το πρόσφατο βίντεο που δείχνει δύο στρατιώτες να κακοποιούν βάναυσα έναν σκύλο σε φυλάκιο της Κόνιτσας αναδεικνύει μια σειρά ζητημάτων. Καταρχάς το προφανές: η συγκεκριμένη πράξη είναι δολοφονική και αποτρόπαια, αλλά δεν είναι μεμονωμένη. Στην Ελλάδα, μόνο το 2017, σχηματίστηκαν περισσότερες από 1.000 δικογραφίες για περιπτώσεις κακοποίησης ζώων.
Ας σκεφτούμε για λίγο πόσες άλλες περιπτώσεις μένουν στην αφάνεια και ατιμώρητες. Επομένως, πέρα από το συγκεκριμένο περιστατικό εγείρεται ένα συνολικό ζήτημα περί της μεταχείρισης και εκμετάλλευσης των ζώων, περί των δικαιωμάτων των ζώων, αλλά και των ηθικών ευθυνών-υποχρεώσεων του ανθρώπου προς αυτά.
Βεβαίως, η συζήτηση περί ηθικής, δικαιωμάτων, υποχρεώσεων δεν πρέπει να περιοριστεί στα μεμονωμένα περιστατικά κακοποίησης των ζώων. Η βιομηχανία παραγωγής κρέατος και άλλων ζωικών προϊόντων έχει (συχνά δικαίως) κατηγορηθεί για ανήθικες και εγκληματικές πρακτικές μεταχείρισης/εκμετάλλευσης των ζώων.
Όταν (δικαίως) οργιζόμαστε για το σκυλάκι που κακοποιείται και την σαδιστική/δολοφονική συμπεριφορά του ανθρώπου προς ένα ζώο, δεν γίνεται να μένουμε απαθείς σε κατά συρροήν και τεράστιας κλίμακας ανήθικες πρακτικές προς άλλα ζώα. Ο διαχωρισμός μεταξύ του ζώου που είναι κατοικίδιο και έχει δικαιώματα (ένας σκύλος) και του «άλλου» ζώου που αντικειμενοποιείται πλήρως χωρίς ηθικούς φραγμούς (ένα γουρούνι) εγείρει εξίσου σημαντικές απορίες και ζητήματα προς ανάλυση –κάτι που δεν μπορεί να χωρέσει σε αυτό το κείμενο.
Άρα, μια συνολική συζήτηση για τα δικαιώματα των ζώων που λάμπει δια της απουσίας της –και ειδικά στον χώρο της αριστεράς όπου υποτίθεται έχει μεγαλύτερες «ευαισθησίες» για το περιβάλλον και τα δικαιώματα-, πρέπει να να ανοίξει άμεσα στον δημόσιο διάλογο.
Ένα δευτερεύον, αλλά πολύ σημαντικό ζήτημα που ανέκυψε από το περιστατικό κακοποίησης του σκύλου στην Κόνιτσα, είναι ο τρόπος που αντέδρασε, έστω και λεκτικά, ένας μεγάλος αριθμός χρηστών στα social media. «Να ψοφήσουν», «να τους κάνουμε τα ίδια», «να τους πετσοκόψουμε», «να τους ανταλλάξουμε με τους 2 στρατιωτικούς που είναι φυλακισμένοι στην Τουρκία».
Προφανώς, ένα μεγάλο κομμάτι αυτών των αντιδράσεων εξηγείται ως συναισθηματική/λεκτική υπερβολή. Όμως, δύο πράγματα πρέπει να ειπωθούν, (α) ότι η τιμωρία των ανθρώπων που κακοποίησαν το ζώο θα (πρέπει) να είναι αυτή που προβλέπεται από τον ποινικό κώδικα, και (β) αν πετσοκόψουμε αυτούς τους ανθρώπους, τότε τι θα έπρεπε να υποστούν όσοι συντονισμένα, διαχρονικά και σε τεράστια κλίμακα βασανίζουν ζώα με μόνο στόχο την μεγιστοποίηση του κέρδους τους;