Αν περπατήσεις στην κεντρική πλατεία της Οαχάκα στο Μεξικό, θα παρατηρήσεις πλανόδιους πωλητές, παιδιά να ζητιανεύουν. Από την άλλη, θα δεις αφίσες των κομαντάντε Τσε και Μάρκος, σφυροδρέπανα κρεμασμένα στα δέντρα, μπροσούρες στο έδαφος. Αν ρωτήσεις, θα μάθεις ότι δάσκαλοι και καθηγητές της πολιτείας Οαχάκα απεργούν από τον Ιούλιο για τα δικαιώματά τους. Για τα δικαιώματα των παιδιών τους και των παιδιών των παιδιών τους. Ο τυφώνας των ιδιωτικοποιήσεων στην παιδεία δεν έχει αφήσει στο απυρόβλητο το Μεξικό. Από το 2006, έπειτα από ένα κύμα μαζικών κινητοποιήσεων με πρωτοπόρο την Πολιτεία Τσιάπας, το κίνημα των καθηγητών ακόμα μάχεται. Στέκεται όρθιο και προσπαθεί να διασφαλίσει τα αυτονόητα για την παιδεία. Ελεύθερη, δωρεάν, με αξιοπρέπεια.
Γι’ αυτόν τον λόγο αδράξαμε την ευκαιρία να πάρουμε συνέντευξη από τον επικεφαλής του συνδικάτου της Οαχάκα, τον δάσκαλο Μοχάμεντ Οτάκι Τολέδο. Μια πραγματικά επιβλητική φυσιογνωμία στο μικρό γραφειάκι του συνδικάτου, με χρόνια αγώνων στην πλάτη του. Μαζί με την ομάδα που στελεχώνει το συνδικάτο, δέχτηκε να μας εξηγήσουν τι ακριβώς συμβαίνει. Στο τέλος θα παρατηρήσουμε πολλές κοινές, δυσάρεστες αναλογίες με την Ελλάδα. Από τις ιδιωτικοποιήσεις στην παιδεία μέχρι και τις τεχνικές της Coca Cola για την αγορά νερού στα μεξικανικά και τα ελληνικά βουνά (Σοογκότσο – Μεξικό, Κρήτη – Ελλάδα).
• Ποια είναι η ιστορία του κινήματος των δασκάλων και καθηγητών;
Το κίνημα αυτό δημιουργήθηκε το 1996 στην Πολιτεία Τσιάπας με σκοπό την ίδρυση ενός καινούργιου συνδικάτου, διαφορετικού από αυτό που υπήρχε. Διαφορετικό με την έννοια αυτή τη φορά να είναι πραγματικά ανεξάρτητο από την κυβέρνηση.
• Τι ακριβώς διεκδικούν;
Προωθούν πολλές διεκδικήσεις για τον κλάδο τους. Για παράδειγμα, αύξηση των μισθών, μειωμένο ωράριο και την αναγραφή των ωρών εργασίας τους. Αυτή τη στιγμή, για να γίνει κατανοητό, υπάρχουν δύο συνδικάτα. Το ένα είναι το SNTE (Εθνικό Συνδικάτο Εργαζομένων της Παιδείας) και το άλλο είναι το CNTE (Εθνικό Συντονιστικό Εργαζομένων στην Παιδεία), δηλαδή εμείς. Και τα δύο λέμε ότι διαπραγματευόμαστε με την κυβέρνηση. Απλά εμείς διαπραγματευόμαστε πραγματικά με την κυβέρνηση. Παράλληλα, δημιουργήσαμε τοπικές οργανώσεις σε όλες τις Πολιτείες για να μπορέσουμε να προστατεύσουμε το συνολικό κίνημα των διεκδικήσεων.
• Ποια η διαφορά σας λοιπόν;
Μία διαφορά είναι ότι το SNTE υπακούει στην κυβέρνηση. Στην Αγιοτσινάπα για παράδειγμα, όπου αγνοούνται οι 43 φοιτητές, εμείς βοηθάμε στην αναζήτησή τους, ενώ εκείνοι όχι. Από την άλλη, εκείνοι θέλουν ιδιωτικοποιημένη Παιδεία, που συνεπάγεται ότι θα πρέπει τα νοικοκυριά να πληρώνουν, εμείς όχι.
• Τώρα οι οικογένειες πληρώνουν;
Οχι, αλλά αυτό που πρόκειται να γίνει αφορά την πληρωμή διδάκτρων και τροφείων, κυρίως για τα παιδιά που μένουν εκτός της πρωτεύουσας της Οαχάκα. Επιπλέον, θέλουν το πρωινό να χορηγείται επί πληρωμή σε όλα τα σχολεία. Και αυτό είναι κάτι που το θέλουν μόνο οι πλούσιοι και οι επιχειρηματίες. Εμείς θέλουμε δωρεάν Παιδεία και την αναβάθμισή της. Οπως θέλουμε υποτροφίες και παπούτσια για τα παιδιά.
• Το τωρινό κίνημα τι διεκδικεί;
Οι διεκδικήσεις μας αφορούν το να μη διοικήσουν οι επιχειρήσεις το σύνολο της Παιδείας. Μην ξεχνάμε ότι το 3ο Αρθρο του Συντάγματος λέει ότι η Παιδεία είναι δωρεάν. Είμαστε κατά των ιδιωτικοποιήσεων και των τεστ αξιολόγησης των δασκάλων. Κι αυτό γιατί θέλουν να αξιολογούνται όλοι με τον ίδιο τρόπο, ανεξαρτήτως του αν εργάζονται στην πόλη ή στην επαρχία. Για τις μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης δεν ρωτήθηκαν οι καθηγητές και οι δάσκαλοι, καθώς αν μας ρωτούσαν, θα διαφωνούσαμε.
• Γιατί δεν μπορούν να είναι ίδια τα τεστ αξιολόγησης;
Καθώς, για παράδειγμα, οι γλώσσες σε κάθε περιφέρεια είναι διαφορετικές, πώς θα μπορούν να συμπληρωθούν τα ερωτηματολόγια; Επειτα, άλλες περιοχές είναι αγροτικές, άλλες βιομηχανικές. Το πιο σημαντικό είναι ότι η κυβέρνηση είπε ότι συμφωνήσαμε, ενώ εμείς ούτε που ρωτηθήκαμε. Η κυβέρνηση είπε ότι οι μεταρρυθμίσεις αυτές είναι για την Παιδεία, στην πραγματικότητα είναι οικονομικές, καθώς μετά το τεστ αξιολόγησης κάποιοι θα απολυθούν. Δεν φοβόμαστε τις αξιολογήσεις, θέλουμε όμως να είναι δίκαιες. Γι’ αυτό και βγήκαμε στους δρόμους. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις γίνανε για να κερδίσουν οι μεγάλες εταιρείες, όπως η Coca Cola και λοιπές εταιρείες.
• Πώς θα βγάλουν λεφτά αυτές οι εταιρείες;
Γιατί τα παιδιά θα καταναλώνουν τα προϊόντα τους. Για παράδειγμα, το 2008 η Coca Cola πήγε στο Σοογκότσο, ένα χωριό στην Οαχάκα, για να μοιράσει δώρα στα παιδιά. Αυτό το έκανε η εταιρεία, απλούστατα, για να μπορέσει στο μέλλον να αγοράσει το νερό και τη γη τους. Ταυτόχρονα θέλουν να ιδιωτικοποιήσουν και τις πανεπιστημιακές Αγροτικές Σχολές Normal (τα τοπικά πανεπιστήμια από όπου αποφοιτούν οι δάσκαλοι που θα απασχοληθούν στις αγροτικές περιοχές), καθώς ο χώρος μας έχει διεκδικήσει πολλά στο παρελθόν και πρέπει κάπως να μας σταματήσουν.
• Η τηλεόραση και τα άλλα μέσα πώς σας παρουσιάζουν;
Μας παρουσιάζουν σαν βάνδαλους και εγκληματίες, ιδίως μετά την πορεία στην Πόλη του Μεξικού. Από την άλλη, σε αυτή μας τη συγκέντρωση στην Πόλη του Μεξικού (όπου δεν προκαλέσαμε επεισόδια), η αστυνομία πρώτα ήρθε να μιλήσουμε και μετά άρχισε να μας ρίχνει δακρυγόνα και να μας κυνηγάει.
• Υπήρξαν τραυματίες;
250 άτομα τραυματίστηκαν.
• Στη συνέχεια τι συνέβη;
Οι μεταρρυθμίσεις περάσανε από όλες τις Πολιτείες εκτός από την Οαχάκα, όπου πολλές δεν εφαρμόστηκαν. Παρ’ όλα αυτά, αυτό που πρόκειται να συμβεί είναι ότι οι δάσκαλοι θα γίνουν υπάλληλοι του κράτους κι όχι των τοπικών κυβερνήσεων και ο μισθός τους θα καταβάλλεται απευθείας από το ομοσπονδιακό κράτος του Μεξικού. Στην ουσία αυτό σημαίνει ότι οι φοιτητές των Normal, μετά την αποφοίτησή τους θα είναι πιο δύσκολο να βρουν δουλειά. Προηγουμένως τους απορροφούσε η εκάστοτε Πολιτεία. Από την άλλη, και η διεκδίκηση των αιτημάτων τους θα γίνει πιο δύσκολη γιατί θα πρέπει πλέον να αναφέρονται στο μεξικανικό κράτος και όχι στις Πολιτείες όπου μένουν, κάτι εξαιρετικά δύσκολο λόγω των μεγάλων αποστάσεων ανάμεσα στις Πολιτείες.
• Οι τελευταίες σημαντικές κινητοποιήσεις;
19-20 Φεβρουαρίου έγινε μια κινητοποίηση σε εθνικό επίπεδο, με την οποία διεκδικούσαμε τα δεδουλευμένα μας για τον προηγούμενο μήνα. Το CNTE γενικότερα προσπαθεί με τη στάση του να δείξει ότι οι δάσκαλοι δεν είναι εγκληματίες και ότι η κυβέρνηση πρέπει να παραιτηθεί.
• Ενα τελευταίο σχόλιο για τους εξαφανισμένους της Αγιοτσινάπα. Υπάρχει κάποια εξέλιξη;
Αυτό που εμείς πιστεύουμε είναι ότι δεν έχουν σκοτωθεί και θα τους βρούμε. Αυτά που λέει η κυβέρνηση είναι ψέματα. Δεν είναι νεκροί, τους έχουν απαγάγει. Υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές για το ποιος τους απήγαγε: η κυβέρνηση, οι έμποροι ναρκωτικών… Εμείς είμαστε σίγουροι ότι είναι ζωντανοί και θα συνεχίσουμε να ψάχνουμε.